Kleptomani

Yeni bir pazartesi gününden herkese merhaba. Umarım güzel bir gün geçiriyorsunuzdur çünkü bu sıcak ve güzel havada mutsuz olmak kimseye yakışmaz. Yaşamın tadını çıkarmanız ve okumaktan asla vazgeçmemeniz dileğiyle bu haftanın yazısına başlamak istiyorum.

Tarihçe

Bugün yine yeterince klinik tanısı ve araştırması yapılamamış bir bozukluktan bahsedeceğim. Daha çok “Kleptomani” olarak bilinen kompulsif hırsızlık, bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kelime kökeni olarak Yunancadan gelen hırsız anlamındaki “kleptes” kelimesinden evrilmiştir. Amerikan Psikiyatri Topluluğu’nun DSM-1’ de ek bir terim olarak bahsettiği kleptomaninin tanısı, ilk defa dürtü kontrol bozukluğu olarak geçtiği DSM-5’ e göre yapılır.

Nedir?

Ahlaksız bir davranıştan uzak olarak kleptomanisi olan hastalar ihtiyaçları olduğu için çalmazlar. Aksine çoğunlukla ihtiyaçları olmayan değersiz şeyleri çalarlar ve bunları biriktirir, iade eder, bodrumlarına kaldırır ya da hediye ederler. Kişi genellikle bu süreçte neyi çalacağına önceden karar vermez, aniden gelen dürtülerle uygun ortamı bulduğu zaman çalar. Bu dürtüleri gelgitli olabilir, zaman zaman daha yoğun ya da daha az hissedilebilir. Gerginliği bitene kadar çalma dürtüsünü hisseder, çalarken mutlu olup rahatlar ama çaldıktan sonra ise suçluluk ve utanç duygusu ağır bastığı için bu eşyaları gizlice tekrar yerine koyabilir fakat genelde her seferinde artan bir utanma duygusu ve yakalanma korkusu ile yaşar. Bu tip bir hastalık kişinin aile, iş ve sosyal ortamlarını gerçek anlamda sarsıp kötü etkileyebilir. Böyle bir durumu etrafımızdaki birinde fark ettiğimiz zaman mutlaka profesyonel tıbbi bir desteğe başvurmalıyız.

Neden ortaya çıkar?

Kleptomani daha çok obsesif kompulsif bozukluk (OKB), bipolar bozukluk, yeme bozuklukları, kişilik bozukluğu, anksiyete bozukluğu olan ya da 1. dereceden akrabalarında yine kleptomani ya da alkol, kumar, madde bağımlılığı olan bireylerde görülür. Bu tür “birden fazla hastalığın birden yaşanması ve birbirine yol açması” durumuna ise komorbidite bozukluklar denir.

Tedavi

Dürtü kontrol bozukluğunun FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Bakanlığı, Food and Drug Administration) tarafından önerilen kesin bir ilaç yoktur fakat psikoterapi ve farmakolojik tedaviler, kombine olarak ya da tek tek uygulanabilir. Kleptomani fizyolojik olarak nörotransmitterlere bağlı sorunlardan ya da opioid bozukluklardan kaynaklanır. Beyindeki serotonin azlığı dürtü kontrol bozukluğuna neden olabildiği gibi kişinin çalarken vücudundan salgılanan dopamin de ödül ve tatmin duygularına yol açar. Bu nedenle tedavide serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) lar, opioid bozukluklukları gidermek içinse opioid antagonisti ve bağımlılık karşıtı olan Naltrekson kullanılır. Bunların yanında bilişsel davranışçı terapi (psikoterapi) ile de kişiye olumlu düşünceler aşılanıp destek olunabilir.

Bu haftaki yazımız bu kadardı. Umarım okurken keyif almışsınızdır. Herkese mutlu haftalar diliyorum!

Kaynakça

Medical Park Psychology Today SciELO