Işık Dalga Mıdır Parçacık Mıdır?
Furkan Öztekin
4 years ago •
Herkese merhabalar. Bugünkü yazımda sizlere ışığın sahip olduğu bir çeşit paradokstan bahsetmek istiyorum. Bilim insanları ışığın doğasını anlamak için bugüne dek birçok deney ve araştırma yaptılar. Tarih boyunca da birçok kişi ışıkla ilgili görüş belirtti. Işığı hem dalgalar halinde hem de parçacıklar halinde ilerlediğini kanıtlayan bulgular var. Peki ama ışık hangisi? Dalga mı? Parçacık mı? Bunun yanıtını aramadan önce konuya ilişkin yürütülmüş çalışmaları incelemekte yarar var.
Dalga Olarak Işık
800'lerin başlarında çift yarık deneyi adında bir çalışma yürütüldü. Bu çalışmaya dek yüzyıllarca ışığın parçacık olduğu kabul ediliyordu. Ancak çift yarık deneyi insanoğluna farklı bir şey söylüyordu. Çift yarık deneyi basitçe şu şekildeydi: Bilimciler üzerinde sırası ile tek yarık ve çift yarık bulunan levhalara su dalgaları göndererek yarığın arkasında oluşan deseni kaydettiler. Aynı levhara ışık gönderdiklerinde ise sonuç garipti. Çünkü levhaların arkasındaki desen su dalgalarınınki gibiydi. Eğer ışık dalga olmasaydı çift yarıktan geçtiğinde girişim deseni oluşturmazdı. Tıpkı dalgalar gibi birbirlerini sönümleme bile yapmışlardı. Bu deneyden sonra dalga teorisi daha çok kabul görmeye başladı.
1900'lerin başlarında Max Planck adındaki bir bilimci kara cisim ışıması adlı bir çalışma ile ışığın sadece kesikli küçük yığınlar halinde soğurabileceğini gösterdi. Bu da ışığın dalga gibi davrandığını gösteren başka bir kanıttı.
Parçacık Olarak Işık
Newton’un ışığın yüzeylerden düzgün yansıdığını ve bunun da ancak ışık tanecik olursa gerçekleşeceğini söylüyordu. Işık bir parçacık olduğundan cam gibi daha yoğun ortamlara girdiklerinde yavaşlarlar ve bu da kırılmalarına neden olur diyerek de ışığın merceklerdeki davranışını da döneminde kendince izah etmişti. Çift yarık deneyine kadar Newton’un görüşü kabul gördü.
Çift yarık deneyi ve kara cisim ışıması yapıldıktan sonra Albert Einstein fotoelektrik etkisinin analizi adlı çalışması ile ışığın parçacık olduğunu öne sürdü. Işığın momentunun olduğu haliyle de kütleye sahip olduğu kanıtlandı. Yine Einstein’ın yürüttüğü deneylerden birinde ışığın kütleye sahip olduğu kanıtlanmıştı. Bu deney yıldızlar gibi büyük kütlelerin ışığı yolundan saptırdığını gösteriyordu. Diğer bir deyişle yıldızlar gibi büyük kütlelerin arkalarını görebiliyoruz.
Hem Parçacık Hem Dalga
Karşılıklı kanıtların havada uçuştuğu bir ortamda ışığın ikisi de olmasından daha normal bir şey olabilir mi? Evet, ışığını bir sınıfa sokamadığımız için basitçe ışık hem dalga hem de parçacıktır dedik. Kimi durumlarda ışık dalgadır kimi durumlarda da ışık parçacıktır. Elektron ve proton gibi bizzat madde olan cisimlerin de dalga özelliği gösterdiği durumlar bulunuyor ancak bu konu için başka bir zamanda görüşmek üzere. Zaman ayırıp okuduğunuz için teşekkürler.
Kaynak:
Diğer Yazıları Görüntüle