Eksantrik Kişilik Bozuklukları (A Kümesi)

Kişilik bozukluklarının ilk kümesi olan bu küme, eksantrik yani tuhaf kişilik bozukluğu kümesidir. 3 tip kişilik bozukluğu bulunduran bu kümede Paranoid Kişilik Bozukluğu, Şizoid Kişilik Bozukluğu ve Şizotipal Kişilik Bozukluğu’ nu inceleyeceğiz.

1. Paranoid Kişilik Bozukluğu

Aşırı duyarlılıktan ve şüphecilikten kaynaklanan bu bozuklukta kişi insanların en normal hareketlerini bile hakaret ve kötü birer davranış olarak algılar. Bundan dolayı dışarıya, eşlerine veya sevgililerine karşı son derece güvensizdirler. Her hareketten şüphelenirler, aldatıldıklarını düşünürler. Kin tutarlar, her zaman haklı olduklarını düşünürler; yani sabit fikirli, inatçı ve katı bir yapıya sahiplerdir. Her zaman haklı olduklarını düşündükleri için kendilerini üstün hissederler ve düşüncelerini haklı çıkarmak için gerçekleri çarpıtarak ya da tamamen farklı bir şekilde göstermeye meyillidirler.

Fakat normal insanların sağlıklı süreçte arada sırada yaşayabileceği ve şüpheci yaklaşımlardan kaynaklanan paranoyaların aksine kişilik bozukluğu olanların paranoyaları günlük yaşamlarının kalitesini ve işlevini bozacak derecededir.

2. Şizoid Kişilik Bozukluğu

Şizofreniden ayrılan şizoid kişilik bozukluğu kişinin bir tür kendini yalıtma halidir. Şizofreniden ayrılma nedeni ise şizofrenide kişi sanrıları çok sık görüp bunları gerçeklerden ayırt edemezken şizoid kişilik bozukluğunda sanrılar ara sıra görülür ve kişi bunları gerçeklikten ayırabilecek durumdadır.

Tabiri caizse ‘fazla içe dönüklük’ olarak tanımlayabileceğimiz (bu kadar basit olmamakla beraber) şizoid kişiler kendilerini dış hayattan soyutlamışlardır. Tercihleri tek başına yapılan aktivitelerden yana olur, duygusal anlamda soğuklardır ve duygusal bir bağ kurmayı da mantıklı bulmazlar. Bu nedenle eşlerini kendilerinden duygusal bir beklentisi olmayan bireylerden seçerler. Onları mutlu eden hiçbir aktivite yoktur ya da çok azdır. Duygusal anlamda bu kadar hissiz olmaları düşünce bakımından daha mantıklı olmalarına yol açabilir. Fizik, matematik, bilim gibi konularda önemli başarılara imza atan şizoid bireylerin olduğu gözlenmiştir.

Şizoid bireyler kendilerini yaşamı dışarıdan izliyormuş şeklinde tanımlarlar. Toplumdan o kadar soyutlanmışlardır ki bir türlü kendilerini o topluma ait olarak görmezler. Eğer yalnızlıklarını yaşadıkları özel alanlarına girilir ve saygı gösterilmezse rahatsız olurlar. Özel alanları onların özgür olabildikleri tek yerdir. Yaşamı dışarıdan izliyormuş hissi bireyi yorabilir. Bu yüzden intihar etmeyi bazen akıllarından geçirseler de bunu kolay kolay gerçekleştirmezler. Diğer bazı kişilik bozukluklarında bireyler intiharı şantaj malzemesi olarak kullansa da şizoid bireyler genelde bu düşüncelerini gizlerler. Bana kalırsa bu gizleme ve soyutlanma duyguları küçüklükte ebeveynler tarafından yeterli, hatta hiç sevgi görememeleri ve bunun sonucunda duyguları birer zayıflık olarak görmelerinden kaynaklanıyor.

3. Şizotipal Kişilik Bozukluğu

1956’ da Sandor Rado tarafından “şizofrenik fenotip” in bir kısaltması olarak kullanılan şizotip terimi, toplumun yaklaşık %3 ünde görülür ve erkeklerde daha yaygındır. Şizotipal bireyler insanlarla yakın ilişki ve iletişim kurmaktan çekinirler çünkü insanların kendilerine karşı olumsuz düşüncelere sahip olduğunu düşünürler. Sıradışı inançları olabilen şizotipal bireyler şiddetli sosyal anksiyete, realiteden uzaklık, psikozlar ve paranoid düşünceler ile karakterizedirler. Konuşurken size cevap vermeyebilir, herhangi bir tepki göstermeyebilirler. Genelde garip bir kıyafet ve konuşma tarzları vardır.

Kaynakça

Acıbadem Paranoid KB Şizoid KB Şizotipal KB